به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «کردتودی»، این روزها با افزایش دمای هوا، عبور از خیابان‌ها و کوچه‌های شهر بیش از آن‌که با گرمای تابستان آزاردهنده باشد، با بوی تعفن زباله‌هایی همراه است که بی‌هدف رها شده‌اند گاه در کنار سطل، گاه در کنج پیاده‌رو و گاه در میانه خیابان تصویری که در نگاه نخست، گویای قصور فردی است، اما با تأملی بیشتر، ضعف مدیریت شهری را نیز به روشنی آشکار می‌سازد.

زباله، پسماند یا هر واژه‌ای که برای آن به‌کار بگیریم، همواره بخشی از زندگی شهری بوده است اما آنچه کیفیت زیست در یک شهر را رقم می‌زند، نحوه برخورد با این پدیده است.

 در بسیاری از شهرهای توسعه‌یافته، سازوکار جمع‌آوری، تفکیک و دفع زباله به‌گونه‌ای طراحی شده که شهروند کمترین مواجهه آزاردهنده‌ای با آن ندارد. در مقابل، در بسیاری از شهرهای ایران، از جمله شهرهایی با تراکم بالای جمعیت و نبود زیرساخت‌های به‌روز، زباله نه‌تنها معضل زیست‌محیطی بلکه معضل فرهنگی نیز شده است.

در نگاه اول، شاید بتوان بخشی از این وضعیت را به ناآگاهی یا بی‌توجهی شهروندان نسبت داد آنانی که کیسه زباله را ساعت‌ها پیش از موعد مقرر بیرون می‌گذارند، یا پلاستیک‌ها و پسماندهای خوراکی را از پنجره خودرو به بیرون پرتاب می‌کنند، سهم خود را در آلودگی محیط ایفا کرده‌اند. اما نباید از نقش نهادهای مسئول، به‌ویژه شهرداری، چشم پوشید.

 زمانی که سطل‌های زباله سرریز می‌شوند، زمانی که ساعت‌های جمع‌آوری منظم نیست، یا زمانی که نظارت و برخورد با تخلفات شهری ضعیف است، مسئولیت این وضعیت نابرابر میان مردم و مدیریت شهری تقسیم می‌شود.

افزایش دمای هوا و گرمای تابستان، به‌ویژه در شهرهایی که گردش هوا و فضای سبز اندک است، شرایط را وخیم‌تر کرده است.

 زباله‌هایی که ساعت‌ها در گوشه خیابان باقی می‌مانند، در گرما متعفن می‌شوند و نه‌تنها بوی نامطبوع ایجاد می‌کنند، بلکه محل تجمع حشرات، موش‌ها و انواع عوامل بیماری‌زا نیز می‌شوند. این وضعیت، تهدیدی جدی برای سلامت عمومی است و نمی‌توان آن را صرفاً به کم‌فرهنگی یا بی‌نظمی شهروندان تقلیل داد.

شهر، خانه بزرگ همه ما است همان‌طور که هیچ‌کس مایل نیست زباله‌ای در اتاق خانه‌اش رها باشد، در فضای شهری نیز باید این اصل رعایت شود. 

اما این فرهنگ، نیازمند آموزش، تشویق، زیرساخت و همچنین نظارت مستمر است. متأسفانه گاه دیده می‌شود که شهرداری‌ها با تمرکز بر پروژه‌های عمرانی، از امور روزمره و ساده‌ای چون نظافت شهری غافل می‌مانند؛ در حالی که کیفیت زیست روزانه مردم، نه در پل‌ها و تونل‌ها، بلکه در پاکیزگی کوچه‌ها و خیابان‌ها ملموس‌تر است.

راهکار این وضعیت، مشارکت واقعی شهروندان با مدیریت شهری است آموزش‌های شهروندی در مدارس، رسانه‌ها، فضای مجازی و حتی تابلوهای شهری باید بازنگری شود.

 باید به مردم یادآوری کرد که پاکیزگی شهر تنها وظیفه پاکبانان نیست؛ همان‌گونه که نظافت خانه تنها بر عهده خدمتکار نیست. 

در کنار آن، شهرداری باید با شفاف‌سازی برنامه‌های جمع‌آوری زباله، افزایش تعداد سطل‌های تفکیک‌شده، رسیدگی به مناطق پرتردد و برخورد با تخلفات، اعتماد عمومی را بازسازی کند.

در نهایت، مسئله زباله فقط بوی بد یا تصویری نازیبا نیست این مسئله، نماد وضعیت فرهنگی، مدیریتی و زیست‌محیطی جامعه است. وقتی خیابان‌ها در گرمای تابستان با زباله‌هایی متعفن همراه می‌شوند، نه‌تنها حس بویایی که حس مسئولیت‌پذیری جامعه نیز آزرده می‌شود.

شاید وقت آن رسیده باشد که همه ما چه مردم و چه مسئولان یک‌بار دیگر در آینه شهر نگاهی به خود بیندازیم.

نویسنده: مهناز شفیعی