پروفسورهوشنگ قمرنیا در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «کردتودی»، اظهارداشت: بیجار دارای پتانسیل بالای آبی است که عمدتاً ناشی از موقعیت کوهستانی آن در رشته‌کوه زاگرس و وجود چشمه‌های فراوان، رودخانه‌های فصلی و دائمی و سفره‌های آب زیرزمینی عمیق است.

وی افزود: این شهرستان به‌عنوان یکی از مناطق تغذیه‌کننده آبریزهای مهم غرب کشور، نقش کلیدی در تأمین آب سطحی و زیرزمینی منطقه دارد، اما باید تأکید کنم که وجود منابع آبی فراوان به معنای امنیت آبی پایدار نیست، با افزایش فعالیت‌های کشاورزی، توسعه شهری و حفر چاه‌های غیرمجاز، فشار بر این منابع به‌شدت افزایش یافته است.

استاد محیط زیست دانشگاه رازی کرمانشاه گفت: شهرستان بیجار دارای چشمه‌ها، دشت‌های آبرفتی و مناطق نیمه مردابی فصلی است که ممکن است در فصول بارش به‌صورت موقت آبگیر شوند، اما این مناطق به معنای تخصصی و بین‌المللی تالاب محسوب نمی‌شوند.

وی یادآور شد: چالش‌های اصلی را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد، حفر بی‌رویه چاه‌های غیرمجاز، این فعالیت در دشت‌هایی مانند دشت دربند، باعث کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و حتی خشک شدن برخی چشمه‌های تاریخی شده است.

قمرنیا با اشاره به اینکه کاهش بارش و خشکسالی‌های مکرر، تغییرات اقلیمی، میانگین بارندگی را در سال‌های اخیر کاهش داده و تغذیه طبیعی سفره‌ها را با مشکل مواجه کرده است توضیح داد: سوءاستفاده از آب در بخش کشاورزی، کشت محصولات پرآب بر بدون توجه به ظرفیت آبی منطقه، منجر به هدررفت منابع شده است، عدم مدیریت یکپارچه منابع آب، فقدان برنامه‌ریزی هماهنگ بین سازمان‌های آب، جهاد کشاورزی و محیط زیست، باعث تشدید فشار بر منابع شده است.

وی تأکید کرد: آلودگی آب‌های سطحی، ریزش فاضلاب‌های شهری و کشاورزی به رودخانه‌ها و چشمه‌ها، کیفیت آب را تحت تأثیر قرار داده است.

استاد محیط زیست دانشگاه رازی کرمانشاه اظهار کرد: راهکارهای کلیدی شامل شناسایی و مهروموم چاه‌های غیرمجاز با استفاده از نظارت ماهواره‌ای و سیستم‌های GIS، تأسیس شبکه پایش منظم از سطح و کیفیت آب‌های زیرزمینی و سطحی، تغییر الگوی کشت به سمت محصولات کم آب‌بر و مقاوم به خشکی، استفاده از فناوری‌های آبیاری نوین مانند قطره‌ای و بارانی برای کاهش هدررفت آب پیشنهاد می‌شود.

وی یادآور شد: تخصیص آب به بخش محیط زیست، حتی در مناطق فاقد تالاب، زیرا چشمه‌ها و رودخانه‌های بیجار نیز نیازمند حق‌آبه زیست‌محیطی هستند تا اکوسیستم‌های آبی و پوشش گیاهی حاشیه‌ای از بین نروند، آموزش و مشارکت جامعه محلی در مدیریت منابع آب و حفاظت از چشمه‌ها و منابع طبیعی است.

قمرنیا با توضیح اینکه امکان ایجاد یک اکوسیستم تالابی مصنوعی یا احیای مناطق مردابی در بیجار وجود دارد، اظهار کرد: در مناطقی با پتانسیل آبی مناسب، ایجاد تالاب‌های مصنوعی کوچک برای اهداف تصفیه طبیعی فاضلاب، حفاظت از تنوع زیستی محلی و آموزش زیست‌محیطی قابل طرح است.

وی افزود: اما این طرح‌ها باید با مطالعات دقیق اکولوژیک و هیدرولوژیک همراه باشند و نباید بهانه‌ای برای تغییر کاربری اراضی یا هدررفت آب باشند، در حال حاضر، اولویت بیجار باید حفاظت از چشمه‌ها و سفره‌های زیرزمینی باشد، نه ایجاد ساختارهای مصنوعی که ضربه سختی به این اکوسیستم است.

این استاد دانشگاه با اشاره به تالاب هشیلان به‌عنوان یکی از تالاب‌های مهم غرب کشور گفت: این تالاب با وسعت حدود ۴۵۰ هکتار، دربردارنده گونه‌های جانوری همچون گرگ، گراز وحشی، شغال، روباه، خرگوش، بز کوهی و گربه وحشی و همچنین گونه گیاهی بید است که در زیست‌بوم این منطقه نقش بسزایی دارند.

وی در تشریح عوامل تهدیدکننده این تالاب ارزشمند، اظهار داشت: عوامل متعددی باعث تخریب تدریجی تالاب هشیلان شده است؛ از جمله حفر بی‌رویه چاه‌های غیرمجاز در دشت دَر بَند و محدوده اطراف تالاب، بروز خشکسالی‌های اخیر در استان، کاهش دبی آب سراب‌های تغذیه‌کننده تالاب، تصرف و تغییر کاربری اراضی به زمین‌های کشاورزی توسط برخی کشاورزان، شکار بی‌رویه حیات‌وحش، وقوع آتش‌سوزی‌های عمدی و در نهایت سوءمدیریت منابع آبی و زیست‌محیطی است.

استاد محیط زیست دانشگاه رازی کرمانشاه در پایان خاطرنشان کرد: احیای تالاب هشیلان تنها از طریق مقابله جدی با عوامل تخریب آن امکان‌پذیر است، در همین راستا باید چاه‌های غیرمجاز در اطراف تالاب مهروموم شود و با پیگیری حقوقی، حق‌آبه زیست‌محیطی تالاب از محل سد گاوشان تأمین گردد، تنها در صورت تحقق این اقدامات است که می‌توان به احیای حیات در این زیست‌بوم ارزشمند امیدوار بود.

انتهای خبر/