به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «کردتودی»، قاتل خاموش می‌تواند بدون آنکه فرد متوجه شود، به اندام‌های حیاتی مانند قلب، مغز، کلیه‌ها و چشم آسیب جدی وارد کند، با این حال مهم‌ترین پیامی که در رابطه با این بیماری باید منتقل شود، این است که فشار خون بالا، بیماری‌ای قابل پیشگیری و کنترل‌پذیر است.

فشار خون بالا چگونه اتفاق می‌افتد؟ فشار خون به‌عنوان نیرویی تعریف می‌شود که خون بر دیواره رگ‌ها در حین حرکت در بدن وارد می‌کند، وقتی این فشار به طور مداوم بالاتر از حد طبیعی باشد، به آن «فشار خون بالا» گفته می‌شود، فشار خون طبیعی در افراد بالغ، زیر ۱۲۰/۸۰ mmHg است و فشار خون بالای ۱۴۰/۹۰ mmHg به‌عنوان فشار خون بالا در نظر گرفته می‌شود.

علل مختلفی در ایجاد فشار خون نقش دارند که شامل عوامل ژنتیکی، سبک زندگی نادرست، رژیم غذایی غنی از سدیم، کمبود ورزش، استرس مزمن، مصرف الکل و سیگار و همچنین برخی بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و چاقی است، در بسیاری از موارد، فشار خون بالا بدون هیچ‌گونه علامت قابل تشخیصی پیش می‌رود، اما در موارد شدید، ممکن است فرد دچار سردرد شدید، سرگیجه، تهوع، گاهی ضربان قلب سریع و حتی اختلالات بینایی شود.

چرا تشخیص زودهنگام اهمیت دارد؟ تشخیص زودهنگام فشار خون، نقش بسزایی در پیشگیری از عواقب جدی این بیماری دارد، فشار خون بالا یکی از عوامل خطر اصلی ابتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی است که شامل سکته قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی، آنوریسم عروقی و نارسایی کلیوی می‌شود، این عوارض می‌توانند منجر به مرگ زودرس یا دست‌نخوردنی شوند.

بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، فشار خون بالا هر ساله بیش از هفت میلیون نفر را در سراسر جهان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و در بسیاری از کشورها، بیش از ۳۰ درصد از جمعیت بالای ۲۵ سال دچار این بیماری هستند، در ایران نیز شیوع فشار خون بالا در جمعیت بالغین در حال افزایش است و این امر نیاز به آگاهی‌بخشی و فرهنگ‌سازی درباره اهمیت تشخیص به‌موقع را دوچندان می‌کند.

چگونه فشار خون را اندازه‌گیری کنیم؟ اندازه‌گیری منظم فشار خون، یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری از عوارض این بیماری است، تمامی افراد، اعم از کودکان، نوجوانان، بزرگسالان و سالمندان، باید حداقل یک‌بار در سال فشار خون خود را اندازه‌گیری کنند، در مواردی که فرد سابقه خانوادگی فشار خون بالا دارد، یا دارای عوامل خطر مثل چاقی، دیابت یا سبک زندگی نامناسب است، این اندازه‌گیری باید مکررتر صورت گیرد.

امروزه دستگاه‌های فشارسنج در دسترس عموم قرار دارند و قیمت مناسبی دارند، داشتن یک دستگاه فشارسنج خانگی در خانه می‌تواند به تمام اعضای خانواده کمک کند تا به طور منظم وضعیت فشار خون خود را رصد کنند، البته لازم است که نحوه صحیح استفاده از این دستگاه‌ها آموزش داده شود، به‌عنوان‌مثال، اندازه‌گیری فشار خون باید در حالت استراحت، بدون مصرف قهوه، چای یا دخانیات در یک ساعت گذشته و بدون اضطراب انجام شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ اگر در ۲ یا سه اندازه‌گیری جداگانه، فشار خون فرد در محدوده بالاتر از ۱۴۰/۹۰ mmHg ثبت شود، باید حتماً به پزشک مراجعه کند. در مواردی که فشار خون بیش از ۱۸۰/۱۱۰ mmHg باشد و همراه با علائمی مانند سردرد شدید، تنگی نفس، بی‌حالی یا مشکلات دید باشد، باید فرد فوراً به بیمارستان مراجعه کند، زیرا این حالت می‌تواند نشان‌دهنده یک «بحران فشارخونی» باشد که نیازمند مداخله فوری است.

کنترل فشار خون؛ کار دشواری نیست! یکی از مهم‌ترین پیام‌هایی که باید در جامعه منتشر شود، این است که کنترل فشار خون بالا، الزاماً نیازمند درمان‌های سنگین و پیچیده نیست، در بسیاری از موارد، تغییر در سبک زندگی می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.

این تغییرات شامل کاهش مصرف نمک (حداکثر ۵ گرم در روز)، افزایش مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها، ورزش منظم (حداقل ۳۰ دقیقه در روز)، کاهش وزن در صورت چاقی، کاهش مصرف الکل و سیگار، مدیریت استرس و خواب کافی است.

در صورتی که تغییرات سبک زندگی نتوانند فشار خون را به مقدار مطلوب برسانند، استفاده از داروهای ضد فشار خون تحت نظارت پزشک الزامی است، این داروها با مکانیسم‌های مختلف، به کاهش فشار خون کمک کرده و خطر عوارض قلبی - عروقی را کاهش می‌دهند.

فشار خون بالا یک بیماری شایع ولی قابل‌کنترل است، تشخیص زودهنگام و رصد منظم فشار خون، گامی مؤثر در پیشگیری از سکته‌های قلبی و مغزی، نارسایی اندامی و مرگ زودرس است، افزایش آگاهی عمومی، توسعه برنامه‌های غربالگری، دسترسی آسان به دستگاه‌های اندازه‌گیری و تشویق افراد به دنبال‌کردن سبک زندگی سالم، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند در کاهش شیوع این بیماری مؤثر باشد.

در نهایت، باید به این نکته مهم توجه داشت که فشار خون بالا، بیماری فردی نیست، بلکه یک مسئله بهداشتی عمومی است؛ بنابراین، مشارکت همه‌جانبه دولت، نظام بهداشتی، رسانه‌ها و خانواده‌ها در مقابله با این بیماری، یک ضرورت است.

نویسنده: الهام قنبری متخصص قلب و عروق