علم در خدمت دام و دامدار

 سعدی نقشبندی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان با تأکید بر لزوم اجرای روش‌های نوین در دامداری‌ها گفت: اجرای طرح‌های علمی و نوین در دامداری‌ها موجب افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت تولید گوشت قرمز می‌شود که در همین راستا، برنامه‌های علمی و آموزشی در زمینه مدیریت فحلی و افزایش تولید گوشت قرمز به‌صورت عملی و کاربردی برای دامداران استان در حال اجراست.

وی ادامه داد: از مهم‌ترین عوامل مؤثر در توسعه تولید گوشت قرمز می‌توان به افزایش تعداد زایش‌ها، چندقلوزایی و بهبود فحلی در دام‌های سبک اشاره کرد. این عوامل نقش بسزایی در حمایت از دامداران و تقویت تولید داخلی دارد.

نقشبندی با اشاره به طرح هم‌زمان‌سازی فحلی اظهار داشت: این طرح با هدف بهبود کیفیت تولید، کاهش دوره زایش و تولید بره‌های هم‌سن اجرا می‌شود که در نهایت منجر به مدیریت بهتر تغذیه و نگهداری بره‌ها و میش‌ها خواهد شد که از دیگر مزایای این طرح می‌توان به افزایش نرخ بره‌زایی، امکان برنامه‌ریزی برای جفت‌گیری کنترل‌شده، تولید بره‌های هم‌سن برای پرواربندی و تأمین گوشت در دوره‌های کاهش عرضه اشاره کرد.

به گفته نقشبندی، سازمان جهاد کشاورزی استان با اجرای این برنامه‌ها و ارائه آموزش‌های تخصصی به دامداران، می‌کوشد تا زمینه پایداری تولید، کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری اقتصادی در بخش دامپروری استان را فراهم کند.

نقشبندی در این‌باره می‌گوید: بخش زیادی از موفقیت این طرح‌ها وابسته به مشارکت و باور دامداران است و ما تلاش کرده‌ایم با اجرای برنامه‌های ترویجی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی در روستاها، مزایای روش‌های علمی را به‌صورت ملموس نشان دهیم و وقتی دامدار با چشم خود نتیجه را می‌بیند، دیگر نیازی به قانع‌کردن نیست.

او به آینده خوش‌بین است: با ادامه این مسیر، کردستان می‌تواند یکی از قطب‌های تولید گوشت قرمز کشور باشد چون ما در حال حرکت به‌سوی دامداری پایدار، اقتصادی و علمی هستیم.

دامداری نوین؛ پلی میان سنت و آینده

تحول در دامداری، صرفاً به معنای استفاده از دستگاه‌ها و داروهای جدید نیست؛ بلکه نوعی تغییر نگرش است و در روش‌های سنتی، دامدار بیشتر بر اساس تجربه خود زمان جفت‌گیری یا زایش را تعیین می‌کرد اما در روش‌های علمی، همه چیز بر پایه داده و برنامه‌ریزی دقیق انجام می‌شود.

محمد عزیزی، دامدار روستای خشکه‌دول از توابع شهر سنندج از کسانی است که در طرح آموزشی جدید شرکت کرده و با لهجه شیرین کردی می‌گوید: قبلاً ما نمی‌دانستیم فحل بودن میش‌ها را چطور دقیق تشخیص بدهیم و خیلی وقت‌ها بره‌ها دیر به دنیا می‌اومدند یا چند تا از میش‌ها خالی می‌ماندند ولی حال با آموزش‌هایی که کارشناسان دادند، زمان فحل شدن دام‌ها رو بهتر می‌فهمیم، جفت‌گیری کنترل‌شده‌تر و زایش‌ها هم نزدیک به هم هستند و این یعنی بره‌ها هم‌سن می‌شوند و راحت‌تر می‌توانیم تغذیه و واکسیناسیونشون را تنظیم کنیم.

وی لبخند می‌زند و ادامه می‌دهد: به خدا اولش فکر می‌کردم این چیزا فقط تو کتاب است ولی وقتی دیدم بره‌هامون دریک بازه کوتاه به دنیا آمدند و وزنشان بهتر شد، فهمیدم علم هم می‌تواند کمک کند.

دانش و تجربه در خدمت دامداری
حسن مرادی، دامدار باسابقه دهگلان، درباره تغییرات اخیر در روش‌های دامداری می‌گوید: پیش از این دامداری بیشتر بر اساس تجربه انجام می‌شد، اما اکنون استفاده از روش‌های علمی و ثبت اطلاعات دقیق ضروری است. کارشناسان نحوه محاسبه تغذیه، کنترل دمای بدن میش‌ها و زمان‌بندی واکسیناسیون را آموزش می‌دهند که همین امر موجب کاهش تلفات بره‌ها شده است و پیش‌تر از هر ده بره، یکی یا دو بره تلف می‌شد، اما اکنون تقریباً تمامی بره‌ها سالم باقی می‌مانند.

وی با اشاره به اهمیت ترکیب دانش و تجربه افزود: دامداری مانند هدایت یک کشتی است؛ بدون علم و دانش کافی، در شرایط گرانی و خشکسالی مدیریت گله دشوار خواهد بود.

چندقلوزایی؛ فرصتی تازه برای اقتصاد روستا

یکی از اهداف اصلی طرح‌های جدید، افزایش نرخ چندقلوزایی در گوسفندان است چون با روش‌های سنتی، معمولاً هر میش یک بره به دنیا می‌آورد، اما با مدیریت علمی تغذیه و فحلی، امکان دو یا سه‌قلوزایی نیز فراهم می‌شود.

«فریده رحیمی»، کارشناس امور دام جهاد کشاورزی می‌گوید: در سال‌های اخیر، آموزش‌هایی در زمینه تغذیه دقیق و اصلاح نژاد داده‌ایم. در برخی دامداری‌ها میزان چندقلوزایی تا ۲۰ درصد افزایش یافته است. این یعنی درآمد بیشتر برای دامدار بدون نیاز به افزایش تعداد دام و وقتی تولید در واحد دام بالا برود، فشار بر مراتع هم کمتر می‌شود و این خودش کمک بزرگی به حفظ منابع طبیعی است.

او تأکید می‌کند که فناوری فقط برای شهرها نیست: در دامداری هم هوش مصنوعی و نرم‌افزارهای مدیریت دام می‌تونن نقش مهمی داشته باشند. بعضی از دامداران جوان از نرم‌افزارهای ساده برای ثبت زمان فحل، زایش و تغذیه استفاده می‌کنند. این یعنی گامی بزرگ به‌سوی آینده.

تغییر الگوی دامداری تنها با آموزش فنی ممکن نیست؛ باید فرهنگ کار هم تغییر کند ولی هنوز بسیاری از دامداران سنتی، به روش‌های آبا و اجدادی خود پایبندند و اعتماد به روش‌های علمی برایشان سخت است.

پایداری و آینده‌نگری

دامداری نوین تنها یک تغییر اقتصادی نیست، بلکه حرکتی است برای پایداری تولید و حفظ محیط زیست و کاهش استفاده بی‌رویه از مراتع، تغذیه علمی، مدیریت پسماند و برنامه‌ریزی برای زایش هم‌زمان، همه به کاهش فشار بر طبیعت کمک می‌کند.

کارشناسان معتقدند اگر این روند ادامه یابد، کردستان نه‌تنها در تأمین نیاز داخلی کشور به گوشت قرمز مؤثر خواهد بود، بلکه می‌تواند الگوی موفقی برای سایر استان‌ها نیز باشد.

از تجربه تا دانش؛ سفری که تازه آغاز شده است
در پایان این گزارش، شاید بتوان گفت که دامداری امروز کردستان در نقطه عطفی تاریخی قرار دارد؛ جایی میان تجربه کهن و علم نو. نه می‌توان تجربه نسل‌ها را کنار گذاشت، و نه می‌توان بدون علم، از پس چالش‌های امروز برآمد.

در دل کوه‌های کردستان، صدای زنگوله‌ها هنوز شنیده می‌شود، اما این بار با نوایی تازه؛ نوایی از امید، دانش و آینده‌ای روشن برای دام و دامدار.

انتهای خبر/