هم‌زمان با روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، دکتر فرهاد زمانی، استاد دانشگاه کردستان در گفتگویی اختصاصی با خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی کردتودی به تبیین نقش علم در تحقق توسعه پایدار و صلح منطقه‌ای پرداخت و اظهار داشت: علم فی‌نفسه خنثی و قدرتمند است؛ تیغی دولبه که می‌تواند هم ابزار تخریب باشد و هم کلید رهایی. وظیفه ما دانشگاهیان این است که این نیرو را در مسیر اخلاق، اعتدال و خدمت به بشریت هدایت کنیم.

اعتدال در کاربرد دانش

وی افزود: رویکرد اعتدال‌گرا به علم نه آن را قدیس می‌داند و نه شیطانی، بلکه بر مسئولیت اخلاقی عالم و نهادهای علمی تأکید می‌کند و علم باید علاوه بر تولید دانش به تولید ارزش و رفاه عمومی منجر شود.

وی تصریح کرد: باید نوآوری‌ها را در مسیر حل مشکلات اساسی بشر مانند تغییرات اقلیمی، فقر و بیماری‌ها هدایت کرد.

زمانی گفت: علم باید از برج عاج دانشگاه‌ها پایین آمده و در زندگی روزمره مردم حضور یابد.

نقش علم در تحقق صلح و توسعه

زمانی در ادامه گفت: در دنیای امروز علوم داده و هوش مصنوعی می‌توانند ابزار قدرتمندی برای مدیریت منابع، سلامت عمومی و شفافیت حکمرانی باشند؛ سه حوزه‌ای که مستقیماً با صلح و پایداری اجتماعی مرتبط‌اند.

وی با اشاره به اهمیت دیپلماسی علمی بیان داشت: علم زبانی مشترک است که از سیاست فراتر می‌رود و همکاری‌های علمی مشترک می‌تواند به عنوان پلی میان ملت‌های متخاصم عمل کرده و زمینه گفتگو و اعتمادسازی را فراهم آورد.

این استاد دانشگاه بر نقش آموزش فراگیر و تفکر انتقادی نیز تأکید کرد و گفت:

تقویت روحیه علمی در جامعه مقاومت مردم را در برابر اطلاعات نادرست و افراط‌گرایی افزایش می‌دهد و موجب می‌شود علم به ابزاری دموکراتیک برای توانمندسازی شهروندان تبدیل شود.

وی با اشاره به شرایط خاص خاورمیانه تصریح کرد: منطقه ما از بحران‌های مشترکی مانند کمبود آب و بیابان‌زایی رنج می‌برد و کشورها باید بودجه‌های پژوهشی خود را به سمت تحقیقات مشترک زیست‌محیطی سوق دهند؛ حل بحران آب در یک کشور می‌تواند الگوی همکاری علمی برای کل منطقه باشد.

 وی عنوان کرد: اگر موانع سیاسی برای تبادل نخبگان برداشته شود، شاهد پدیده همکاری مغزها در شرق خواهیم بود، نه فرار آنها به غرب.

 دکتر زمانی درباره راهکارهای ایران برای ایفای نقش فعال در عرصه علم و صلح اظهار داشت: ایران با پشتوانه علمی و فرهنگی خود می‌تواند الگویی منطقه‌ای در پیوند علم و توسعه باشد و نخستین گام ایجاد یک مرکز تحقیقاتی بین‌المللی یا همان دهکده صلح علمی است و این مرکز می‌تواند در یکی از مناطق مرکزی یا مرزی کشور تشکیل شود و تمرکز آن بر حوزه‌هایی مانند مدیریت آب‌های مشترک، انرژی‌های تجدیدپذیر و ژنومیک پزشکی باشد، در این راستا دعوت از پژوهشگران کشورهای همسایه در چنین مرکزی گامی مهم در جهت دیپلماسی علمی ایران خواهد بود و فضایی امن برای تعاملات انسانی فراتر از سیاست ایجاد می‌کند.

استاد دانشگاه کردستان افزود: نکته دوم توجه ویژه به دانشگاه‌های مرزنشین است، این دانشگاه‌ها می‌توانند به‌عنوان پیشگامان توسعه محلی عمل کنند،‌ زمانی که پروژه‌های علمی آنها در جهت حل مسائل واقعی مردم مناطق مرزی مانند اشتغال، کشاورزی دانش‌بنیان یا بهبود سلامت تعریف شود، مردم اثر ملموس علم را در زندگی خود احساس می‌کنند و اعتماد عمومی به نهادهای علمی افزایش می‌یابد.

این استاد دانشگاه کردستان همچنین درباره بُعد اخلاقی علم گفت: یکی از ضرورت‌های امروز، ایجاد یک پلتفرم ملی و منطقه‌ای برای گفت‌وگو درباره اخلاق کاربردی علم است، با گسترش فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و زیست‌فناوری، لازم است چارچوبی اخلاقی و انسانی برای استفاده از آنها تدوین شود تا از سوءاستفاده‌های امنیتی یا نابرابری‌های نوظهور جلوگیری گردد.

زمانی تأکید کرد: این گفتگوها، همسو با محور جهانی امسال روز علم یعنی اخلاق در علم ، می‌تواند مسیر توسعه فناوری در کشور را انسانی و اصولی نگه دارد.

زمانی خاطر نشان کرد:علم در خدمت صلح و توسعه تنها یک شعار نیست، بلکه انتخابی آگاهانه است. اگر با رویکردی اخلاق‌مدار و اعتدال‌گرا به آن بنگریم، می‌توانیم از ظرفیت علم برای التیام زخم‌های تاریخی خاورمیانه و ساخت آینده‌ای پایدار برای ایران بهره ببریم.

انتهای خبر/